หน่วยงานท้องถิ่นต้องเสนอแผนให้แล้วเสร็จภายในเดือนธันวาคมนี้ เริ่มนำร่องพื้นที่เร่งด่วน 10 จังหวัดภาคเหนือ ขณะที่ปี 2566 ทุก อปท. เสนอแผนตั้งงบฯ ประจำปีตามอำนาจ และถือว่าเป็นการถ่ายโอนอำนาจให้ท้องถิ่นเสร็จสมบูรณ์
รศ.ธนพร ศรียากูล กรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กล่าวถึงมติในการประชุม คณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมาว่า ในที่ประชุมมีมติใช้งบกลางปี 2565 จัดสรรงบประมาณการจัดการไฟป่าให้แก่ 10 จังหวัดภาคเหนือ ซึ่งเป็นพื้นที่เร่งด่วนที่จะต้องเผชิญกับหมอกควันไฟป่าช่วงเดือนมีนาคม- เมษายน ปีหน้า โดยกรอบงบประมาณที่ประเมินไว้สำหรับ อบต. หรือเทศบาล ที่อยู่ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ จะได้รับงบประมาณ 1,500,000 บาท โดยให้อำนาจกับท้องถิ่นเป็นคนบริหารจัดการ ภายใต้กรอบกว้าง ๆ ครอบคลุมบุคลากรและอุปกรณ์ที่จำเป็น ซึ่งปีนี้ต้องจัดทำแผนเสนอขึ้นมาให้ทันภายในเดือนธันวาคมนี้ ส่วนงบประมาณในปี 2566 เป็นต้นไป ทุกหน่วยงานท้องถิ่น สามารถจัดทำแผนของตัวเองเพื่อเสนอให้ทันการพิจารณากรอบงบประมาณ ซึ่งไม่ขึ้นอยู่กับจังหวัด และต้องเสนอแผนทุกปี ให้แล้วเสร็จในช่วงเดือนตุลาคม
“ตั้งแต่ปี 2566 จังหวัดจะขอจัดการไฟป่าได้ในพื้นที่ที่ไม่ใช่ป่าสงวนแห่งชาติ จะเป็นอำนาจของท้องถิ่น อบต. เทศบาลโดยตรงที่ต้องทำแผนเสนอตั้งแต่ปี 2566 จะถือว่าการถ่ายโอนเสร็จสมบูรณ์”
รศ.ธนพร ยังระบุเพิ่มเติมว่า หลังมีการถ่ายโอนอำนาจเสร็จสมบูรณ์ เชื่อว่าการบริหารในระดับพื้นที่ ที่ยึดโยงเสียงของประชาชน จะมีศักยภาพในการแก้ไขปัญหามากกว่า
“ที่ผ่านมาการจัดการปัญหา ประเมิน ขึ้นอยู่กับจังหวัด แต่ผู้ว่าฯ จะทำหรือไม่ทำ แก้ได้หรือไม่ได้ไม่เดือดร้อนเพราะ การสั่งย้ายขึ้นอยู่กับกระทรวงส่วนกลาง ไม่เหมือนนายก อบต. นายกเทศมนตรี หากเขาแก้ปัญหาไม่ได้ ประชาชนจะเป็นตัวตัดสินเขาเอง อำนาจที่ยึดโยงประชาชนจะเป็นตัวชี้วัดประสิทธิภาพของการทำงานในระดับพื้นที่”
สำหรับพื้นที่ขนาดของป่าไม้ที่ อปท. ต้องรับผิดชอบ ตามการจัดสรรเงินอุดหนุนในปีงบประมาณ 2566 มี 3 ระดับ คือ ระดับเล็ก มีขนาดพื้นที่ป่าสงวนที่ต้องรับผิดชอบไม่เกิน 4,999 ไร่ มีทั้งสิ้น 2,098 แห่ง ระดับกลาง รับผิดชอบพื้นที่ป่าระหว่าง 5,000-100,000 ไร่ จำนวน 144 แห่ง และ ระดับใหญ่ รับผิดชอบป่าตั้งแต่ 100,000 ไร่ขึ้นไป จำนวน 75 อปท.
การถ่ายโอนภารกิจป้องกันและดับไฟป่าของกรมป่าไม้ ให้กับ อปท. นั้นเกิดจากรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 ตาม พ.ร.บ.แผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจ 2542 จากนั้นกรมป่าไม้ทยอยมอบภารกิจตามแผนให้กับ อปท. ต่าง ๆ เรื่อยมานับตั้งแต่ปี 2547 แต่ในทางปฏิบัติ อปท. ไม่ได้งบประมาณตามภารกิจนี้ ขณะเดียวกันก็ไม่สามารถข้ามเขตป่าสงวนเข้าไปดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ได้เอง จึงไม่ได้ตั้งแผนงบประมาณของตนไว้เมื่อเกิดเหตุไฟไหม้ในป่าสงวนแห่งชาติ จึงไม่มีหน่วยรับผิดชอบโดยตรง เป็นช่องโหว่ของปัญหามลพิษฝุ่นควันยืดเยื้อมานานหลายปี
