อ้างเวทีรับฟัง ค.3 EHIA ท่าเรือน้ำลึกแลนด์บริดจ์ ระนอง – ชุมพร ไม่เคารพการมีส่วนร่วมประชาชน เนื้อหาไม่ตรงตามความจริง ไม่ครอบคลุมผลกระทบต่อพื้นที่ ทรัพยากรธรรมชาติ ย้ำ ไร้ความชอบธรรม
วันนี้ (13 ส.ค. 68) สภาประชาชนภาคใต้ โดย สมบูรณ์ คำแหง คณะทำงานสภาประชาชนภาคใต้ เป็นตัวแทนเข้ายื่นหนังสือต่อประธานคณะกรรมาธิการการพัฒนาการเมืองและการมีส่วนร่วมของประชาชนฯ วุฒิสภา เพื่อร้องขอให้ตรวจสอบเวทีรับฟังความคิดเห็นครั้งที่ 3 (ค.3) โครงการศึกษาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ (EHIA) ท่าเรือน้ำลึกอ่าวอ่าง จ.ระนอง และท่าเรือแหลมริ่ว จ.ชุมพร ที่จัดขึ้นระหว่างวันที่ 5 – 6 สิงหาคม ที่ผ่านมา โดยมีเนื้อหาสำคัญดังนี้
ตามที่ สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) ประกาศกำหนดจัดเวทีรับฟังความคิดเห็นครั้งที่ 3 (ค.3) เพื่อทบทวนร่างรายงาน EHIA โครงการท่าเรือน้ำลึกอ่าวอ่าง จ.ระนอง และ ท่าเรือแหลมริ่ว จ.ชุมพร ภายใต้โครงการแลนด์บริดจ์ ระนอง – ชุมพร ในช่วงที่ผ่านมา สภาประชาชนภาคใต้ ที่ได้มีการเฝ้าติดตามการดำเนินงานของโครงการนี้อย่างใกล้ชิดตลอดมา ได้เห็นถึงข้อบกพร่องอันเป็นจุดอ่อนที่บริษัทที่ปรึกษาโครงการละเลยตลอดมา ทั้งที่ภาคประชาชนในพื้นที่พยายามทักท้วงตั้งแต่เริ่มต้น
ด้วยพบว่ามีข้อผิดพลาดในการดำเนินโครงการศึกษาดังกล่าวหลายประการ อย่างเช่น
- กระบวนการศึกษาโครงการหรือการจัดทำรายงาน EHIA ของโครงการท่าเรือน้ำลึกฯ ทั้ง 2 พื้นที่ ถือว่าด้อยมาตรฐานทางวิชาการและไม่เคารพการมีส่วนร่วมของประชาชน
- โครงการแลนด์บริดจ์ เป็นโครงการขนาดใหญ่ที่ประกอบด้วยโครงการย่อยอีกหลายโครงการ แต่กลับไม่มีการศึกษาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ (SEA : Strategic Environmental Assessment)
- โครงการนี้ไม่ยอมรับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอทางวิชาการของสถาบันการศึกษา และผู้ประกอบการด้านโลจิสติกส์ ที่มีข้อทักท้วงถึงความไม่คุ้มทุนในโครงการแลนด์บริดจ์ และมีรายการการศึกษาที่เป็นวิชาการว่าโครงการนี้จะมีความเสี่ยงอย่างไรบ้าง ทั้งด้านงบประมาณ ด้านสังคมวิถีชีวิต ทรัพยากรธรรมชาติ ที่ดินป่าไม้ สิ่งแวดล้อม ความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ อาชีพและแหล่งท่องเที่ยว ที่จะสูญเสียไปอย่างไม่มีวันย้อนคืนเพื่อแลกกับการดำเนินโครงการแลนด์บริดจ์
- รายงานการศึกษา EHIA โครงการนี้ มีเนื้อหาที่ไม่ตรงกับความเป็นจริง ตามที่นักวิชาการอิสระกว่า 10 ท่าน ได้มีการจัดเวทีวิพากษ์เนื้อหาเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา หลายประการ ทั้งข้อมูลด้านทรัพยากรสัตว์น้ำทะเล ข้อมูลที่อาจจะมีการตัดเปะมาจากแหล่งอื่น และร่วมถึงกระบวนการในการศึกษาที่ยังมีการต้องข้อสังเกตต่อกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชนในพื้นที่
ทั้งนี้ตั้งข้อสังเกตในการจัดเวที ค.3 พบข้อผิดพลาดสำคัญ ที่ต้องการให้กรรมาธิการฯ ดำเนินการตรวจสอบดังนี้
- การจัดเวทีรับฟังความคิดเห็นกลุ่มเป้าหมายที่ได้รับการประสานอย่างเป็นทางการให้เข้าร่วมเวทีทั้ง 2 เวที ไม่ครอบคลุมทั้งพื้นที่และผู้ได้รับผลกระทบโดยตรง เช่น มีผู้เข้าร่วมครบทุกอำเภอหรือไม่ แค่ไหน ตัวแทนผู้มีส่วนได้เสีย เช่น ชาวประมงพื้นบ้าน ชาวเลมอแกน คนไทยพลัดถิ่น ผู้ประกอบการ ภาคประชาสังคม ภาควิชาการ ผู้นำทางศาสนา เป็นต้น เพราะถึงแม้จะมีขอบเขตการศึกษาอยู่ในรัศมี 5 กิโลเมตร ด้วยเพราะโครงการก่อสร้างท่าเรือน้ำลึกฯทั้งสองพื้นที่ เป็นส่วนหนึ่งของโครงการแลนด์บริดจ์ ระนอง – ชุมพร ที่ถือเป็นเมกะโปรเจกต์ หรือโครงการขนาดใหญ่ ที่ควรมีมาตรฐานด้านการศึกษาโครงการที่ดีมากกว่าการใช้บรรทัดฐานแบบปกติ เพื่อให้เกิดการยอมรับของสังคมทั่วไป
- ก่อนหน้าการจัดเวที ได้มีตัวแทนภาคประชาสังคมจำนวนหนึ่ง ยื่นหนังสือทักท้วงรายงานการศึกษาที่จะนำมาใช้ประกอบการจัดเวทีว่า เป็นรายงานที่ไม่ควรนำมาใช้ ด้วยพบว่า มีการนำข้อมูลที่ไม่ได้มาจากการศึกษาในพื้นที่โครงการจริง หากแต่มีการนำข้อมูลจากพื้นที่อื่นมาตัดแปะ เข้าลักษณะจับแพะชนแกะในหลายกรณี จึงเสนอให้มีการยกเลิกเวทีและไปทำการศึกษารายงานมาใหม่ แต่ สนข. และบริษัทที่ปรึกษากลับไม่สนใจข้อทักท้วงเหล่านั้นแต่อย่างใด
- เวที ค.3 จังหวัดระนอง ที่จัดในวันที่ 5 สิงหาคม 2568 ที่โรงแรมเฮอริเทจฯ มีภาคประชาชนหลายกลุ่มออกมาแสดงออกพร้อมกับยื่นหนังสือคัดค้านการจัดเวที ตามเหตุผลที่กล่าวไว้บ้างแล้วเบื้องต้น และที่สำคัญได้มีกลุ่มชาวบ้านจำนวนหนึ่งเข้าไปคัดค้านการจัดเวทีจนไม่สามารถประชุมได้ ซึ่งต่อมาทางบริษัทที่ปรึกษา และ สนข. ประกาศยกเลิกการเวทีทันที ยังไม่ทันได้มีการนำเสนอรายเอียดของรายงานการศึกษาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ (EHIA) แต่อย่างใด และไม่ทันได้รับฟังความเห็นของประชาชนที่อยู่ในห้องประชุม จึงไม่น่าจะครบองค์ประกาบการจัดเวที หรือเข้าลักษณะเวทีเป็นโมฆะ แต่กลับมาทราบภายหลังว่า ทาง สนข. และบริษัทที่ปรึกษาประกาศว่าเวทีดังกล่าวผ่านไปด้วยความเรียบร้อย
- ส่วนเวที ค.3 จังหวัดชุมพร ที่จัดในวันที่ 6 สิงหาคม 2568 ณ โรงแรมอวยชัย แม้จะมีการออกมาแสดงออกคล้ายกัน แต่ไม่มีการประท้วงหรือปิดกั้นการจัดเวทีแต่อย่างใด หากแต่ทราบว่าเวทีดังกล่าวเชิญกลุ่มเป้าหมายเพียงแค่ 3 ตำบลในอำเภอหลังสวนเท่านั้น ทั้งที่โครงการนี้เป็นโครงการขนาดใหญ่ที่จะต้องเชิญผู้มีส่วนได้เสียให้ครอบคลุมทุกอำเภอที่ติดชายฝั่งทะเล แต่กลับละเลยการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างเห็นได้ชัด
การจัดเวที ค.3 อันเป็นส่วนสำคัญของกระบวนการจัดทำรายงาน EHIA ในโครงการท่าเรือน้ำลึกอ่าวอ่าง จ.ระนอง และท่าเรือแหลมริ่ว จ.ชุมพร ที่ดำเนินการโดย สนข. และบริษัทที่ปรึกษาโครงการฯ ที่ผ่านมานั้น สภาประชาชนภาคใต้ มองว่า ไม่ชอบด้วยประการทั้งปวง และเป็นสิ่งที่จะต้องได้รับการตรวจสอบถึงความถูกต้องครบถ้วนกระบวนการตามที่ระเบียบกฎหมายกำหนดไว้ โดยเฉพาะกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชนในพื้นที่ ที่จะต้องได้รับการคุ้มครองตามสิทธิของชุมชนที่จะได้รับผลกระทบจากโครงการดังกล่าวอย่างทั่วถึงและครอบคลุม โดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง
จึงเสนอให้คณะกรรมาธิการการพัฒนาการเมืองและการมีส่วนร่วมของประชาชน สิทธิ เสรีภาพ สิทธิชุมชนและการคุ้มครองผู้บริโภค ของวุฒิสภา ได้ทำการตรวจสอบความไม่ถูกต้องในเรื่องดังกล่าว
