50 ปี บทประพันธ์ “คุณภาพแห่งชีวิต ปฏิทินแห่งความหวัง จากครรภ์มารดาถึงเชิงตะกอน”
ฟังมุมมองจากหลายภาคส่วน ต่างจุดยืนทางความคิด แต่มีเป้าหมายที่ไม่ต่างกัน คือ การเห็นชีวิตของคนไทยทุกช่วงวัยได้รับการยกระดับตั้งแต่เกิดจนตาย ซึ่งระหว่างทางที่จะไปให้ถึงเป้าหมายได้นั้น อาจเต็มไปด้วยวิธีการและคำอธิบายที่ต่างกันไป
นี่คือบางช่วงในงาน BOT Symposium 2023 เสวนา “คน” The Economics of Well-Being เนื่องในโอกาสครบรอบ 50 ปี บทประพันธ์ของ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ “คุณภาพแห่งชีวิต ปฏิทินแห่งความหวัง จากครรภ์มารดาถึงเชิงตะกอน”
สังคมไทยยังมีความหวังหรือไม่? ในมุมมอง กอบกาญจน์ วัฒนวรางกูร บริษัท โตชิบา ไทยแลนด์ จำกัด และประธานกรรมการมูลนิธิหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร เชื่อว่ายังมีหวัง และศรัทธานั้นต้องเริ่มจากตัวเรา ไม่ใช่รอคอยจากรัฐ ซึ่งไม่รู้ว่าจะมีหรือไม่ โควิด-19 ได้พิสูจน์ให้เห็นว่ามีคนที่กำลังอยู่ในวิกฤต ไร้ความหวัง แต่กลับพลิกโอกาสขึ้นมาได้ เพราะเริ่มจากความศรัทธาที่มีต่อตัวเอง และเชื่อว่าตัวเองจะทำได้ มีคนลุกขึ้นมาสู้ ไม่ใช่เพื่อตัวเอง แต่เพื่อคนอื่น ฉันรอด คนอื่นรอด มีความสุข ทุกที่มีปัญหา การรอคอยความช่วยเหลือเป็นสิ่งที่ไม่เชื่อ แต่เราเองนี่แหละ ถ้าเราเป็นคนที่มีความตั้งใจ ลุกขึ้นมาแล้วใส่ความคิดสร้างสรรค์ สู้เพื่อหาความแตกต่าง เราก็จะผ่านพ้นวิกฤตได้
“ไม่ใช่หวังและรอจากรัฐเท่านั้น แต่เรามีหน้าที่ด้วย เราต้องทำอะไรให้ตัวเอง ให้คนรอบข้าง คุณภาพชีวิตที่ดีไม่อยู่ในจีดีพี แต่คนมีความสุข พอดี พอกิน เราต้องไม่รอจากรัฐอย่างเดียว ซึ่งไม่รู้จะมีไหม แต่เราต้องรอด มีศรัทธาในตัวเอง”
เธอมองว่า นโยบายที่รัฐช่วย ยิ่งให้ จะยิ่งทำให้คนอ่อนแอ และเราจะหวังรอไปเรื่อย ๆ การช่วย การให้ จึงต้องเป็นนโยบายที่สนับสนุนให้คนเข้มแข็ง ถามตัวเองความสุขคืออะไร ทุกวันนี้มีความสุขเข้ามาเราเห็นหรือเปล่า อย่ามองข้ามความสุขที่เรามี ทุกวันมีอะไรดีเข้ามา อย่าคิดว่าการมีปัญหาหยุดตัวเราได้ ทุกคนมีปัญหา แต่ต้องไม่หยุดพัฒนาตัวเอง
สังคมไทยยังมีความหวังหรือไม่? ในมุมองของ สราวุธ เฮ้งสวัสดิ์ นักเขียนและนักคิด เจ้าของนามปากกา “นิ้วกลม” เขาเริ่มต้นว่าสังคมทุนนิยมทั่วโลกรวมถึงไทย อยู่ในสภาวะที่ไม่ต่างกัน คือมีความรู้สึกโกรธ กลัว และเหงา และหากจะให้มองเห็นความหวังได้ ก็ควรจะเป็นความหวังที่เป็นไปได้จริง แต่ความเป็นจริงทุกวันนี้ คนที่จะมีความหวังได้ โดยเฉพาะคนที่มีโอกาสในสังคมน้อยมากและเป็นเรื่องยาก ภาครัฐจึงจำเป็นจะต้องเป็นคนสร้างโอกาส หรือเกลี่ยโอกาสให้กระจายกับทุกคน แต่ทุกวันนี้คนรวยที่กระจุกตัวเพียงไม่กี่กลุ่ม และยังยึดโยงอยู่กับอำนาจทางการเมืองด้วย ยิ่งทำให้โอกาสของคนกลุ่มอื่น ๆ น้อยลงไปมาก และหากจะหวังจากโครงสร้างอำนาจเดิม ๆ ที่เราไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงอะไรเลย ยิ่งตอกย้ำว่าจะหวังอะไรได้บ้าง เชื่อว่าความหวังที่จะนำมาซึ่งการขยับชีวิตของเราคือการที่บ้านเมืองเป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง ถึงเวลาที่เราจะตั้งความหวังกับคนที่จะมาบริหารประเทศหรือยัง ผู้นำที่สามารถที่จะคิดถึงประชาชน บริหารด้วยวิสัยทัศน์ มีนโยบายที่จะขยับชีวิตหรือส่งผลต่อเรา
“ความทุกข์ไม่ได้เกิดมาจากการมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ดีเท่านั้น แต่ยิ่งเราอยู่กับสังคมที่มองเห็นว่ามีชีวิตที่ดีกว่าเรามากเท่าไหร่ เราก็ยิ่งรู้สึกเดือดร้อนมากขึ้นเท่านั้น รัฐต้องสร้างโอกาสให้พัฒนาศักยภาพ ลดช่องว่าง เราถึงจะมีความหวังและต้องเห็นว่าจะเป็นไปได้ด้วย“
คนรุ่นใหม่ตั้งคำถามกับโลกว่าที่สัญญาว่าหากเขาพยายามมากพอ เขาจะสามารถเลือกชีวิตของฉันได้ มีชีวิตที่ดี หน้าที่การงานที่ดี แต่ในโลกทุกวันนี้ เขารู้สึกว่าที่ทางของเขาในตลาดไม่เยอะอย่างที่คิด ภาพที่สะท้อนคือความเหลื่อมล้ำ เขาเลยต้องการหาภาครัฐ ที่มีนโยบายสะท้อนความต้องการของเขา ฟังเสียงเขาได้มากขึ้น
ความหวังที่มีอยู่ในสังคมไทย จากมุม อรนุช เลิศสุวรรณกิจ บริษัท เทคซอส มีเดีย จำกัด เชื่อว่า ความอดทน พยายามอย่างมีความหวัง และลงมือทำ อดทนรอผลสำเร็จว่าสักวันจะงอกเงย เหมือนการทำงานในโลกดิจิทัล ที่กลายมาเป็นเครื่องมือ ที่เพิ่มโอกาส สร้างธุรกิจ แต่ต้องมองให้ออก แค่เรารอ อดทนกับสิ่งที่เรากำลังโฟกัสแก้ปัญหาอยู่ คนไทยมีความสามารถ ทักษะ แต่ต้องอดทนด้วย ค้นหาจุดแข็งของเราให้เจอ ความอดทนคือสิ่งที่จะทำให้เราไปสู่เป้าหมายได้
“คนที่ทำให้ธุรกิจเติบโตได้ คือเขาไม่ได้รอโอกาสมา แต่มีความหวังกับเรื่องนั้นจริง ๆ อดทน ถึก อึด ใส่ใจโฟกัส ให้เวลา จนมันออกดอกออกผล มันอาจมีความท้าทาย อุปสรรค ท้อได้ แต่ไม่หมดความหวัง”
เธอมองว่าเวลานี้ Startup ในไทยสำเร็จยังน้อย หลายคนเห็นปัญหาในภาคธุรกิจ แล้วอยากเอาเครื่องมือเข้าไปช่วย แต่บ้านเราติดเป็นผู้ใช้มากกว่าผู้ทำ ต้องปรับความคิด จากผู้ใช้มาเป็นผู้สร้าง เริ่มต้นจากคิด ให้โอกาส สร้างโอกาส Empower สนับสนุนรัฐเอกชนร่วมกัน การให้เปล่า คนไม่เห็นค่า และต้องมองว่าปัญหามันเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ต้องดึงสติตัวเอง ตราบใดที่เรามองว่าปัญหามันเป็นส่วนหนึ่งเราจะมีความหวังในการใช้ชีวิต สิ่งที่อยากเห็นจากรัฐบาล คือ สร้างความโปร่งใสให้ได้ เพื่อให้ประชาชนเชื่อใจ ติดตามการเงินได้ จากนี้ทำให้มันโปร่งใสพิสูจน์ด้วยข้อมูล และควรสนับสนุนให้คนที่มีประสบการณ์รู้จริงในสายงานนั้น ๆ ได้เข้ามาบริหารประเทศ สร้างกลไกช่วยเหลือให้ชนชั้นกลาง คนที่มีศักยภาพได้สนับสนุนคนที่เขาต้องการความช่วยเหลือจริง ๆ
