กันระบบ สธ.ภาคใต้ตอนล่างล่ม นักระบาดวิทยา ม.อ.แนะต้องเร่งฟื้น รพ.หาดใหญ่ หลังน้ำลด

ประธานหลักสูตรระบาดวิทยาฯ ม.อ.เตือน หากไฟฟ้า–ประปา–ระบบออกซิเจนไม่กลับมาใช้งานได้เร็ว ผู้ป่วยจะถูกดันเข้า รพ.สงขลานครินทร์ จนระบบล้น ระบุไม่จำเป็นต้องตั้งโรงพยาบาลสนาม เหตุไม่ใช่โรคระบาด ชี้ควรเร่งฟื้นฟูหน่วยบริการในพื้นที่ให้กลับมาทำงานเร็วที่สุด เตือน 3 โรคหลังน้ำลด-ท้องร่วง-ฉี่หนู-ไข้เลือดออก พร้อมกำชับดูแลสุขภาพจิตผู้ประสบภัย 

วันนี้ (29 พ.ย.​68) ศ.นพ.วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์ ประธานหลักสูตรสาขาวิชาระบาดวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ให้สัมภาษณ์ The Active ถึงสถานการณ์ฟื้นฟูระบบสาธารณสุขในพื้นที่อำเภอหาดใหญ่หลังน้ำลดว่า สิ่งที่ต้องทำอย่างเร่งด่วนที่สุดคือ การฟื้นฟูระบบบริการสาธารณสุขของโรงพยาบาลหาดใหญ่ ที่ถูกน้ำท่วมให้กลับมาทำงานได้เร็วที่สุด เพื่อไม่ให้ผู้ป่วยต้องถูกส่งต่อมายังโรงพยาบาลใหญ่ โดยเฉพาะโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ (ม.อ.) ที่เป็นโรงพยาบาลศูนย์เพียงแห่งเดียวในพื้นที่ที่ยังให้บริการได้ตามปกติ

ศ.นพ.วีระศักดิ์ ระบุว่า ในระยะเฉพาะหน้า ผู้ป่วยอาการหนักจำนวนมากจำเป็นต้องถูกส่งเข้ามารักษาที่โรงพยาบาลที่ยังปลอดภัย และมีระบบสาธารณูปโภคครบถ้วน ซึ่งขณะนี้คือโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ แต่ในระยะต่อไป จำเป็นต้องเร่งฟื้นฟูโรงพยาบาลที่ถูกน้ำท่วมโดยตรง โดยเฉพาะ ระบบไฟฟ้า น้ำประปา ระบบออกซิเจน ระบบสื่อสาร และเวชภัณฑ์พื้นฐาน ให้กลับมาใช้งานได้เร็วที่สุด

“ระบบสาธารณูปโภคทุกอย่างต้องรีบฟื้น ทั้งน้ำ ไฟ ระบบออกซิเจน และเวชภัณฑ์ต่าง ๆ ต้องกลับมาเร็วที่สุด ไม่อย่างนั้นโรงพยาบาลจะรับผู้ป่วยของตัวเองไม่ได้”

ศ.นพ.วีระศักดิ์ย้ำว่า การฟื้นฟูต้องอาศัยทั้ง วิศวกร บุคลากรสาธารณสุข หน่วยงานราชการ และภาคเอกชน เพราะบุคลากรด่านหน้าในพื้นที่ “ล้ามาก” โดยกว่าครึ่งติดค้างอยู่ในน้ำ อีกครึ่งหนึ่งต้องทำงานต่อเนื่องโดยไม่ได้หยุดพักหลายวัน ขณะที่โรงพยาบาลหาดใหญ่เองขาดแคลนทั้งอุปกรณ์ อาหาร น้ำ และบุคลากร จึงต้องมีทีมแพทย์จากจังหวัดอื่นเข้ามาสนับสนุน

ไม่จำเป็นต้องตั้งโรงพยาบาลสนามเหมือนโควิด

เมื่อถูกถามถึงแนวคิดการจัดตั้งโรงพยาบาลสนามในช่วงฟื้นฟู ศ.นพ.วีระศักดิ์ ระบุว่า สถานการณ์ครั้งนี้ไม่ใช่โรคระบาด จึงไม่จำเป็นต้องแยกผู้ป่วยออกไป และการตั้งโรงพยาบาลสนามอาจทำให้การจัดสรรบุคลากรและทรัพยากรยุ่งยากกว่าเดิม

“ครั้งนี้ไม่ใช่โรคระบาด ไม่จำเป็นต้องตั้งโรงพยาบาลสนาม การกระจายบุคลากรไปหลายจุดจะทำให้ประสิทธิภาพลดลง ที่สำคัญโรงพยาบาลในพื้นที่ควรฟื้นตัวให้เร็วที่สุด”

สำหรับภาระของโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ที่ต้องรองรับผู้ป่วยระหว่างการฟื้นฟู ศ.นพ.วีระศักดิ์ยืนยันว่า ระบบประสานงานระหว่างโรงพยาบาลในพื้นที่มีอยู่แล้ว ผู้อำนวยการโรงพยาบาลต่าง ๆ เดินหน้าประสานงานร่วมกัน ถึงแม้จะมาจากต่างสังกัด แต่ก็ช่วยเหลือกันอย่างเต็มที่ เพื่อคัดกรองและจัดสรรผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลที่พร้อมที่สุดในแต่ละช่วงเวลา

เตือน 3 โรคระบาดหลังน้ำลด ย้ำดูแลสุขภาพจิต 

ศ.นพ.วีระศักดิ์ บอกด้วยว่า หากน้ำประปาและไฟฟ้ายังกลับมาไม่เต็มที่ ความเสี่ยงโรคทางเดินอาหารจะเกิดเร็วที่สุด เพราะชาวบ้านไม่สามารถรักษาความสะอาดพื้นฐานได้ ทั้งระบบขับถ่าย อุปกรณ์ประกอบอาหาร และการเก็บรักษาอาหารที่ลำบาก

อาหารที่แจกในพื้นที่เสี่ยงเกิดการปนเปื้อนสูง โดยเฉพาะหากไม่อุ่นให้ร้อนก่อนกิน “เชื้อโรคจะเพิ่มจำนวนในอาหารได้มากในสภาพอากาศแบบนี้” ทำให้มีโอกาสเกิดอาหารเป็นพิษ ท้องเสีย หรืออุจจาระร่วงในวงกว้าง

ขณะที่ โรคฉี่หนูถือเป็นโรคที่พบเสมอหลังน้ำท่วม โดยคาดว่าจะเริ่มพบผู้ป่วยมากขึ้นในช่วง 1–2 สัปดาห์หลังน้ำลด ทั้งจากการแช่น้ำหรือสัมผัสน้ำท่วมเป็นเวลานาน หากมีบาดแผลก็ยิ่งเสี่ยงติดเชื้อ ปัจจุบันโรงพยาบาลในพื้นที่ได้แจกยาป้องกันเบื้องต้น (Doxycycline) ให้กลุ่มเสี่ยงอย่างกว้างขวางแล้ว

อีกโรคที่ต้องระวังคือไข้เลือดออก ซึ่งจะตามมาหลังฝนหยุดและอากาศเริ่มร้อน ขยะ น้ำขัง และภาชนะต่าง ๆ ที่ท่วมขัง ทำให้ยุงลายเพาะพันธุ์ได้ง่ายขึ้น “เมื่ออากาศร้อน ยุงและไวรัสก็เพิ่มจำนวนเร็วขึ้น” 

ภายในศูนย์พักพิงที่มีผู้คนอยู่รวมกันจำนวนมากและสุขอนามัยไม่ดีพอ มีความเสี่ยงเกิดโรคทางเดินหายใจ ทั้งไข้หวัด และการระบาดของโควิด-19 โดยเฉพาะเมื่อมีรายงานไวรัสสายพันธุ์ใหม่จากกรุงเทพมหานคร แม้ในพื้นที่ภาคใต้ยังไม่พบรายงาน แต่ต้องระวังเป็นพิเศษ

เมื่อถามว่าหลังน้ำลดจะทำให้โรงพยาบาลล้นผู้ป่วยหรือไม่ ศ.นพ.วีระศักดิ์ตอบว่า ต้อง “ดูสถานการณ์วันต่อวัน” แต่เชื่อว่าหากประปาและไฟฟ้ากลับมาทันเวลา สุขาภิบาลจะดีขึ้น และโรคต่าง ๆ จะไม่ระบาดมากนัก 

แต่หากน้ำ–ไฟกลับมาช้า ความเสี่ยงจะเพิ่มทันที โดยเฉพาะโรคท้องร่วงและโรคทางเดินหายใจ เพราะ “เชื้อเพียงเล็กน้อยก็จะแพร่ได้รวดเร็วในสภาพสุขาภิบาลไม่ดี

ศ.นพ.วีระศักดิ์ ฝาก ถึงชาวหาดใหญ่ว่า แม้พื้นฐานการดูแลสุขอนามัยของคนไทยจะดี แต่เมื่อขาดน้ำ-ไฟ การเลือกอาหารจึงสำคัญมาก

ตัวอย่างอาหารเสี่ยง เช่น

• อาหารที่ใช้มือสัมผัสมาก เช่น “ข้าวมันไก่”

• อาหารที่ไม่ได้อุ่นให้ร้อนก่อนแจก

• เนื้อสัตว์ที่ไม่สุกหรือค้างไว้นาน

ส่วนอาหารที่มีความเสี่ยงน้อยกว่า เช่น ข้าวผัด หรืออาหารที่ร้อนและทำสุกใหม่

พร้อมย้ำให้ดูแล “สุขภาพจิต” เพราะผู้ประสบภัยจำนวนมากเผชิญความสูญเสีย หากมีการทำกิจกรรมร่วมกัน ช่วยทำความสะอาดพื้นที่ หรือช่วยเหลือผู้อื่น จะช่วยลดความเครียดและฟื้นกำลังใจได้มาก