นักวิชาการ ชี้ Work From Home บทเรียนจากโควิด 19 ลดฝุ่นกทม. ได้จริง แต่ต้องจริงจังมากกว่าขอความร่วมมือ ด้านกรีนพีซฯ ชี้ โรงไฟฟ้าขนาดใหญ่ ปล่อยสารตั้งต้น pm2.5 แหล่งกำเนิดฝุ่น กทม.ที่ไม่เคยพูดถึง
(1 ก.พ. 68) วันนี้ แอพพลิเคชั่น Air4Thai รายงานคุณภาพอากาศกรุงเทพมหานครและปริมณฑลอยู่ในระดับที่เริ่มส่งผลกระทบต่อสุขภาพทุกพื้นที่ หรืออยู่ในระดับสีส้ม ขณะที่ปริมาณค่าฝุ่นPM2.5 ก็อยู่ในระดับเกินค่ามาตรฐาน เริ่มมีผลต่อสุขภาพในทุกพื้นที่เช่นเดียวกัน ขณะที่ รศ.ดร.วิษณุ อรรถวานิช ภาควิชาเศรษฐศาสตร์ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โพสต์ Facebook ระบุว่า ในเดือนมกราคม 2568 กรุงเทพมหานครไม่มีวันที่อากาศดีเลย
ขณะที่จำนวนวันที่อากาศมีผลกระทบต่อสุขภาพระดับสีแดงเพิ่มขึ้นจาก 3 วัน ในปี 2567 เป็น 7 วัน ในปี 2568 หากย้อนหลังไปตั้งแต่เดือนมกราคม ปี 2563 จนถึงปัจจุบันคือปี 2568 เราจะพบว่าในเดือนมกราคมของปี 2567 และปี 2568 ไม่มีวันที่คุณภาพอากาศอยู่ในระดับดีเลย ขณะที่ก่อนหน้านี้ช่วง 2563-2566 ยังมีอากาศดีให้หายใจบ้าง โดยจำนวนวันที่อากาศอยู่ในระดับปานกลาง (สีเหลืองอ่อน) ก็ลดลงจาก 16 วันในปี 2566 เหลือ 5 วันในปี 2567 และเหลือเพียง 3 วันเท่านั้นในปี 2568 ขณะที่จำนวนวันที่คุณภาพอากาศไม่ดีต่อสุขภาพสำหรับกลุ่มที่ไวต่อมลพิษทางอากาศขึ้นไป (สีส้มและสีแดง) เพิ่มขึ้นจาก 26 วัน เป็น 27 วัน โดยจำนวนวันที่คุณภาพอากาศในเดือนมกราคมมีผลกระทบต่อสุขภาพระดับสีแดงเพิ่มขึ้นจาก 3 วัน ในปี 2567 เป็น 7 วัน ในปี 2568 หรือกลับมาเท่ากับเดือนมกราคมปี 2564
รศ. ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ระบุว่า ฝุ่นในพื้นที่กรุงเทพฯ มาจาก 3 ปัจจัยหลัก คือ รถยนต์ สภาพอากาศปิด และการเผาชีวมวล โดยในสถานการณ์ปกติจะมีฝุ่น PM2.5 จากรถยนต์เป็นทุนเดิมอยู่ที่ประมาณ 30 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (มคก.ต่อ ลบ.ม.) เมื่อมีอากาศปิดร่วมกับฝุ่น PM2.5 จากรถยนต์เป็นทุนเดิม แต่ไม่มีการเผา จะมีค่าฝุ่นที่ประมาณ 60 มคก.ต่อ ลบ.ม. และเมื่อมีอากาศปิด ร่วมกับฝุ่น PM2.5 จากรถยนต์เป็นทุนเดิม และมีการเผาด้วย จะมีค่าฝุ่นที่ประมาณ 90 มคก.ต่อ ลบ.ม. ดังนั้นจึงต้องให้ความสำคัญกับทั้งฝุ่นที่มาจากรถยนต์และการเผาชีวมวล จึงออก11 มาตรการในการจัดการปัญหานี้ แต่หากดูมาตรการก่อนหน้าที่ ประกาศมาก่อนหน้านี้ คือ การขอความร่วมมือ WFH หรือ Work From Home มาตรการที่มีข้อมูลว่าลดปัญหานี้ได้จริง
ศาสตราจารย์ญาณวิทย์ ศิวัช พงษ์เพียจันทร์ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาการป้องกันและจัดการภัยพิบัติ. คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) ระบุว่า มาตรการนี้ เคยศึกษาเปรียบเทียบเก็บข้อมูลในช่วงก่อนและหลังโควิด ที่จะมีการปิดล็อกดาวน์เมือง ให้ประชาชนงดทำกิจกรรม ซึ่งในช่วงเวลานั้นเป็นช่วงเดียวกับที่กำลังมีปัญหาปริมาณฝุ่น pm 2.5 ผลปรากฎว่า จำนวนฝุ่นpm2.5 ลดลงจริง นี่คือสิ่งที่ยืนยันว่า ปัญหา ฝุ่น pm2.5 กทม. มาจากการจราจร และยืนยันว่ามาตรการนี้ได้ผล และการเกิดฝุ่นจะเกิดในช่วงเวลาเดียวกันของทุกปี บวกกับสภาพอากาศช่วงนี้ก็จะนิ่งและปิด จึงเห็นว่า กทม.และรัฐบาล ควรมีการวางแผนระยะยาวเพื่อให้มาตรการ Work From Home เกิดขึ้นได้จริงในทางปฏิบัติ ที่ไม่ใช่แค่ขอความนร่วมมือ หากจะแก้ปัญหาฝุ่นpm2.5 ในกทม.
“ทำไมตอนโควิด 19 เราทำWFH ได้ เพราะเรากลัวโควิด เรากลัวตายใช่ไหม ทั้งๆ ที่การตายจากโควิด 19 น้อยกว่ามากเมื่อเทียบคนตายจากฝุ่น ตอนนี้มาตรการแค่ขอความร่วมมือ เพราะเราดูเบาปัญหาฝุ่นpm2.5 ใช่หรือไม่ หากเห็นว่าเรื่องนี้สำคัญ ต้องวางแผนได้ในระยะยาวเพื่อให้WFH ได้จริง”
ด้าน ธารา บัวคำศรี ผู้อำนวยการ กรีนพีซ ประจำประเทศไทย ระบุว่า แหล่งกำเนิด ที่ปล่อยฝุ่นpm2.5 ในกทม. นอกจาก การจราจร ยังมีสาเหตุ อื่นอีก และไม่เคยถูกพูดถึงเลย คือ โรงไฟฟ้าขนาดใหญ่ซึ่งใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล ซึ่งปล่อยมลพิษ ที่เป็นองค์ประกอบของสารตั้งต้นฝุ่นpm2.5 ซึ่งไม่มีมาตรฐานการปล่อยที่ปลายปล่อง และที่ผ่านมาไม่เคยถูกพูดถึง แม้โรงงานเหล่านี้เป็นสาเหตุส่วนหนึ่ง
“หลักฐานที่ชี้ให้เห็นชัด คือ องค์กรสภาพอากาศยุโรป เขาส่งดาวเทียนเซนติเนลขึ้นไป มีดวงหนึ่งทำการวัดก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ที่มาจากแหล่งกำเนิด รายงานเกือบเรียลทาม ผลปรากฎว่า กทม. ซึ่งมีโรงไฟฟ้าก๊าซ 2 โรง ไล่ขึ้นไป อยุธยา สระบุรี และตะวันออก ซึ่งมีโรงไฟฟ้าชนิดนี้อยู่ตามแนวอีกมาก พบการกระจุดตัวของสาร ไนโตรเจนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของPM2.5 จะอยู่แถวๆ นี้ วนไปวนมา แหล่งกำเนิดนี้ คนลืมไปไม่พูดถึง รัฐบาลก็ไม่พูดถึง ทั้งที่เป็นแหล่งปล่อยขนาดใหญ่ หากลดตรงนี้ได้จะช่วยได้เยอะ”
ทั้งนี้จากการคาดการณ์แนวโน้มสภาพอากาศที่ส่งผลกระทบต่อฝุ่น PM2.5 ในช่วงวันที่ 1 ก.พ.-5 ก.พ. 68 การระบายอากาศอยู่ในเกณฑ์ “อ่อน” ประกอบกับมีการเกิดอินเวอร์ชั่นใกล้ผิวพื้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้มลพิษทางอากาศแพร่กระจายได้อย่างจำกัด ส่งผลให้ความเข้มข้นของฝุ่นละอองมีแนวโน้มทรงตัวถึงเพิ่มขึ้นในช่วงวันดังกล่าว อยู่ในระดับสีส้มที่เริ่มส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน ประชาชนจึงควรงดทำกิจกรรมกลางแจ้ง สวมหน้ากากอนามัยที่ป้องกันฝุ่น pm2.5
