70 เครือข่ายด้าน ”สุขภาวะทางปัญญา” ขนเครื่องมือและความรู้ดูแลตัวเองเมื่อเผชิญความทุกข์ พบคนส่วนใหญ่สนใจกระบวนการตายดี สะท้อนตัวชี้วัดการมีนโยบายสาธารณะที่มีสุขภาวะทางปัญญา
วันนี้ (19 ส.ค.2566) ที่ลิโด้ คอนเนคท์ สยามสแควร์ สำนักสร้างเสริมระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา สสส. และ 70 ภาคีเครือข่ายจัดเทศกาลงาน “Soul Connect Fest 2023” มหกรรมพบเพื่อนใจ ในวันที่ 19-20 ส.ค.66 เปิดพื้นที่ให้กับประชาชนได้เข้าถึงเครื่องมือและความรู้ความเข้าใจด้านสุขภาวะทางปัญญาสามารถดูแลตัวเองได้เมื่อต้องเผชิญกับความทุกข์ โดยภายในงานมีกิจกรรมหลากหลาย อาทิ นิทรรศการ Soul of a Worm,Mandala art, อ่านมนุษย์, เปิดไพ่มูดูชีวิต ฯลฯ รวมถึงยังมีศิลปินนักแสดงมากมายที่มารวมสานพลังจัดกิจกรรมส่งต่อข้อคิดและพลังใจดี ๆ ให้กับสังคม เช่น เขื่อน ภัทรดนัย เสตสุวรรณ, ก๊อต จิรายุ ตันตระกูล และ กิ๊ก มยุริญ ผ่องผุดพันธ์
หนึ่งในกิจกรรมที่ได้รับความสนใจคือ “The last photo – ภาพทรงจำ” จาก ธำรงรัตน์ บุญประยูร หรือพี่ตุ่ย ช่างภาพอิสระ บูธถ่ายภาพให้กับงานศพของตัวเองและกำหนดวันตายที่ฟังดูเศร้า หากแต่เต็มไปด้วยรอยยิ้มนี้ ได้รับความสนใจอย่างมากจากคนทุกช่วงวัย
เราได้พบกับ ศจีนา วรสิทธานุกูล หรือ ป้าเหมี่ยว อายุ 75 ปี และ พันธกานต์ อินต๊ะมูล หรือ เคน อายุ 33 ปี แม้ต่างวัย ต่างที่มา แต่ทั้งคู่ร่วมพูดคุย และทบทวนความคิด ความทรงจำ ทั้งในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ที่นำมาสู่การวางแผนเตรียมพร้อมเพื่อจากไปอย่างสงบ
ระยะเวลากว่าชั่วโมงของการพูดคุย พี่ตุ่ยเลือกถ่ายทอดมุมมองความตายอันสวยงามให้ทั้งคู่ได้เลือก ก่อนจะถูกนำไปแสดงหน้าโลงศพเพื่อได้ถ่ายภาพร่วมกัน
“ที่เลือกภาพนี้ เพราะช่างภาพเขาเห็นว่าป้ากำลังหัวเราะมั้ง (หัวเราะ) ป้าก็ว่ามันสวยดี หากไปอยู่บนภาพหน้างานศพของเรา ถ้าลูกหลานเลือกให้เราตอนจากไปแล้วอาจจะไม่ถูกใจแบบนี้ก็ได้ ส่วนการกำหนดอายุไว้ที่ 120 ปี ก็ทำให้ป้ารู้ว่าต้องดูแลสุขภาพ ใช้ชีวิตมีสติ”
“ภาพนี้ผมเลือกเองเพราะว่าผมฟันหลอ และกำลังจัดฟันอยู่ ซึ่งอนาคตหน้าตาผมอาจเปลี่ยนไป ผมว่านี่เป็นเวอร์ชั่นเดิมที่ผมอยากเก็บไว้ทุกคนเห็นในงานศพของผมว่าผมมีความสุขดี ไม่ต้องห่วง ตอนนี้ก็สั่งเสียทุกอย่างไว้หมดแล้วในสมุดเบาใจ”
อีกกิจกรรมที่ได้รับความสนใจไม่แพ้กัน คือ Life Countdown คุณเหลือเวลาชีวิตอีก… กิจกรรมสนุกๆ ที่ให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมโปรแกรมเวลาที่เหลือในชีวิต ก่อนจะไขกาชาปองสุ่มสาเหตุการตายซึ่งบางคนจากไปอย่างไม่ทันตั้งตัว สิ่งนี้จะกระตุ้นให้เราตระหนักว่าเรามีเวลาในชีวิตจำกัด จึงควรเร่งทำสิ่งสำคัญด้วยความไม่ประมาท ก่อนเวลาจะหมดลง
ซึ่งจากการสอบถามผู้ที่เข้าร่วมกิจกรรม ส่วนใหญ่เห็นตรงกันว่า ต้องการให้มีพื้นที่รับฟังลักษณะนี้เพิ่มมากขึ้น และเชื่อว่า หากมีกิจกรรมที่ช่วยส่งเสริมหรือสร้างความมั่นคงทางจิตใจ จะช่วยไม่ให้คนในสังคมหันไปหาศาสตร์ลี้ลับอื่น ๆ อย่างที่มีปรากฎการณ์เกิดขึ้นในสังคมเวลานี้ ซึ่งมาจากความไม่มั่นคงในจิตใจ โดยส่วนใหญ่เห็นว่า การสร้างความมั่นคงทางจิตใจ ต้องอาศัยกระบวนการ และการเปิดพื้นที่ให้เข้าถึงได้ง่ายมากขึ้น
สอดคล้องกับ เบญจมาภรณ์ ลิมปิษเฐียร สสส.ที่ระบุว่า จากการสัมภาษณ์คนรุ่นใหม่จำนวนไม่น้อย ต่างคิดว่าเส้นทางของความสุข ได้แก่ เส้นทางทุนนิยมบูชาเงินและความสำเร็จ สุขจากวัตถุนิยม ชีวิตดีแบบในโซเชียล มายาคติความงาม ค่านิยมบูชาเกรดและคนเก่ง ค่านิยมตามวัย มายาคติเรื่องความรัก และมายาคติเรื่องบทบาทครอบครัว มายาคติเหล่านี้ทำให้ชีวิตของคนรุ่นใหม่เป็นทุกข์ และมักไม่ค่อยรู้ตัวว่ากำลังเดินหลงไปกับเส้นทางเหล่านั้น
นี่คือโจทย์การทำงานสำคัญที่จะต้องร่วมกันดูแลวัยรุ่นที่เป็นอนาคตของประเทศ ทั้งหมดนี้จึงได้เกิดการร่วมมือกันของกลุ่มคนทำงานเรื่องสุขภาวะทางปัญญาจนเกิดเป็นมหกรรมงาน Soul Connect Fest ให้คนรุ่นใหม่ได้เข้ามาเรียนรู้และมีประสบการณ์ตรงในการทบทวนตัวเอง สามารถเชื่อมโยงตัวเองกับสิ่งรอบตัวอย่างเข้าใจและรู้เท่าทัน
ด้าน ธีระพล เต็มอุดม ผู้อำนวยการร่วมธนาคารจิตอาสา ในนามตัวแทนภาคีเครือข่ายที่ร่วมจัดงาน กล่าวว่า ที่ผ่านมามีหลายภาคส่วนที่ทำงานด้านสุขภาวะทางปัญญามาอย่างต่อเนื่อง โดยมีเป้าหมายเดียวกันที่อยากจะแบ่งปันสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปสู่สังคม จึงมารวมตัวกันเพื่อขับเคลื่อนให้เกิดงานที่เป็นรูปธรรมและเข้าถึงคนในสังคมให้มากขึ้น เพื่อให้ผู้คนในสังคมได้ Connect กับประสบการณ์ด้านบวกที่หล่อเลี้ยงและส่งเสริมการมีสุขภาวะทางปัญญา สาเหตุที่จัดขึ้นที่ลิโด้ก็เพื่อให้กลุ่มคนรุ่นใหม่สามารถเข้าถึงประสบการณ์นี้ได้ง่าย ออกแบบงานให้มีรูปแบบทันสมัย จับต้องได้ ไม่ยากเกินความเข้าใจ
ปัจจุบัน สุขภาพทางปัญญา หรือ Spiritual Health เป็นมิติหนึ่งของสุขภาพตามพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ ปี 2550 และเป็นเรื่องหนึ่งภายใต้ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 2 ซึ่งประกาศใช้มาตั้งแต่ปลายปี 2559 ซึ่งได้หมายความถึง ภาวะของมนุษย์ที่มีความรู้ทั่ว ความรู้เท่าทัน และความเข้าใจอย่างแยกได้ในเหตุผลแห่งความดี ความชั่ว ความมีประโยชน์ และความมีโทษ ซึ่งนำไปสู่ความมีจิตอันดีงามและเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ แต่ยังพบว่ายังเป็นการขับเคลื่อนในส่วนของระดับปฏิบัติการ หรือเครือข่ายภาคประชาชนกลุ่มหนึ่งเท่านั้น ยังไปไม่ถึงประกาศใช้ในระดับนโยบายสาธารณะที่มีสุขภาวะทางปัญญา
จึงเป็นที่มาของ “Soul ConnectFest 2023” รวมถึงเวทีประชุมวิชาการระดับชาติ เครือข่ายความรู้สุขภาวะทางปัญญา ครั้งที่ 1 “สุขภาวะทางปัญญา : สุขภาพ จิตวิญญาณ และสังคม” เมื่อวันที่ 17-18 ส.ค.66 เพื่อการพูดถึงสุขภาวะทางปัญญาไม่ใช่เรื่องของปัจเจกเท่านั้น แต่จะช่วยยกระดับศักยภาพและได้เติบโตงอกงามจากการพัฒนาด้านในอย่างลึกซึ้งและเกิดปัญญาในเข้าใจธรรมชาติของชีวิต อันนำไปสู่ชีวิตที่ดีงามและสมบูรณ์
