สุขสบายที่แม่ปอคี

“ปว่าก่อเง่ ปว่าก่อบะเปว่ เก่อต่อท่อปว่าก่อแพเร” แปลว่า บ้านเขาดีเขาก็ต้องซื้อ น้ำเขาดีเขาก็ต้องซื้อ เพราะฉะนั้นกลับมาพลิกฟื้นแผ่นดินบ้านเรา มีผ้าพอห่ม มีข้าวพอกิน สุขกายสบายใจ

ในฤดูร้อนของเดือนมีนาคม การเดินทางของ ทินภัทร เจ้าของเพจโพควาโปรดักชั่น กับเรื่องเล่าผ่านเลนส์ ในมุมมองของคนในวัฒนธรรมที่มีภาษาและวิถีชีวิตเหมือนกัน

The Active X โพควาโปรดักชั่น ชวนขึ้นดอย เรียนรู้วิถีชีวิตชุมชนบ้านแม่ปอคี พื้นที่ต้นแบบการจัดการชุมชน ค้นหาศักยภาพทุนทางวัฒนธรรม สู่กระบวนการประกาศพื้นที่คุ้มครองวิถีชีวิตกลุ่มชาติพันธุ์
บ้านแม่ปอคี เป็นชุมชนปกาเกอะญอดั้งเดิม ตั้งอยู่ที่ ต.ท่าสองยาง อ.ท่าสองยาง จ.ตาก มีประชากรราว 310 คน  การสร้างบ้านเรือน เป็นการปรับประยุกต์แต่ยังคงอัตลักษณ์คือ การยกพื้นสูง เพื่อเลี้ยงสัตว์และทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันที่ใต้ถุนบ้าน
คุณตาวัย 90 ผู้อาวุโสและผู้นำจิตวิญญาณลงมาจากบ้าน พร้อม หอก ที่ใช้พลิกหน้าดินในปลูกข้าวแบบไร่หมุนเวียน เดินออกมาทักทายผู้มาเยือน
หอก ไปท์ เตหน่ากู แกว และการแต่งกายของชาวหญิงสาว เยาวชน แม่บ้าน และผู้เฒ่า ปกาเกอะญอบ้านแม่ปอคี  สะท้อนวิถีวัฒนธรรมการดำรงวิถีควบคู่กับการอยู่ร่วมกับป่า และภูมิปัญญาชุมชนในการดำรงวิถีวัฒนธรรมมายาวนานกว่า 400 ปี
ประหยัด เสือชูชีพ และ ธีระ วงษ์จำเนียง สองแกนนำเยาวชน จับเครื่องดนตรีเตหน่ากู และแกว ร้องบรรเลง เพื่อให้ผู้มาเยือนได้บันทึกภาพกลางลานหมู่บ้าน
หลังฤดูเก็บเกี่ยว ชาวบ้านจะใช้เวลากับการทอผ้า เพื่อเตรียมไว้ให้กับลูกสาวเมื่อถึงคราวออกเรือน และปัจจุบันมีการทอเพื่อจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้ ภายใต้ “แบรนด์ชอเดอ”
การทอต้องใช้สมาธิ ความอดทน และจิตนาการ ในการสร้างสรรค์บนลวดลายผ้า
แบรนด์ “ชอเดอ” คือการต่อยอดวิถีวัฒนธรรมของผู้คนในชุมชน เป็นการผสานองค์ความรู้ภูมิปัญญา รุ่นก่อนกับรุ่นใหม่เข้าด้วยกัน สู่ผลิตภัณฑ์ที่แสดงถึงศักยภาพและสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจให้ชุมชน
ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ภายใต้แบรนด์ชอเดอ ได้แก่ ชาน่อเก่อหว่อ หรือ ชาฮอวอ, 
- น้ำพริก น้ำพริกมี 2 แบบคือ พริกตาดําและน้ำพริกข่า หรือตะไคร้ 
- งาขาว และ พริก ผลิตภัณฑ์ภายใต้แบรนด์ชอเดอทั้งหมดนี้มีแหล่งวัตถุดิบที่มาจากไร่หมุนเวียน
ผู้เฒ่ากำลังฝัดข้าวด้วยกระด้งที่สานเองเพื่อแยกส่วนที่เป็นเปลือกและที่เป็นข้าวออกจากกัน เพื่อนำไปเก็บเป็นข้าวสารและหุงเพื่อกินในครอบครัว
การฝัดข้าวไม่สามารถแยกเปลือกข้าวทั้งหมดออกได้ ดังนั้นต้องมานั่งเก็บเปลือกหรือเศษออกจากกระด้ง
ชาวบ้านนำข้าวเปลือก ผลผลิตจากการทำไร่หมุนเวียนปีนี้มาตากแดด เพื่อถนอมข้าวไม่ให้ชื้น เพราะจะทำให้ข้าวเสีย ดังนั้นในช่วงเวลานี้ชุมชนจะนำข้าวออกมาจากเต็มลานบ้าน
ใบยาสูบนำมาตากแห้งไว้ เป็นการถนอมอาหารและใช้สำหรับการสูบในการทำกิจกรรม เช่น ไปเลี้ยงวัว เลี้ยงควาย ไปไร่ โดยมีการปลูกเพื่อใช้มิได้จำหน่ายเชิงพาณิชย์
ยายกำลังกล่อมหลานนอนด้วยบทธาปกาเกอะญอ ขณะที่แม่ออกไปทำงานที่ไร่
ยายวัย 80 ปี ออกมาถางหญ้าหน้าบ้าน เสริมภูมิทัศน์ชุมชนให้งดงามน่าอยู่ และเป็นการออกกำลังกายดูแลสุขภาพในวัยชรา
 ผู้เฒ่าที่กลับจากสวน แบกพืชผักเต็มกระบุงเพื่อกลับไปทำอาหารเลี้ยงครอบครัวในมื้อเย็น

Author

Alternative Text
AUTHOR

ทินภัทร ภัทรเกียรติทวี

นักสื่อสารชาวปกาเกอะญอ เพจ โพควา โปรดักชั่น สนใจประเด็น ปรัชญาวัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ มุ่งหวังสู่ สร้างกระบวนทัศน์ใหม่ทางชาติพันธุ์