“แนวหน้าไร้ค่าตอบแทน” เปิดใจ ชรบ.บ้านทุ่งสมเด็จ ในวันที่ชายแดนยังไม่สงบ

กระสุนปืนใหญ่ ตกลงในหมู่บ้าน และพื้นที่ใกล้เคียง ชาวบ้านต้องละทิ้งบ้าน ทิ้งนา ทิ้งควาย…แล้วใคร ? คือ คนที่อยู่เฝ้าผืนแผ่นดินในยามวิกฤต

สถานการณ์ที่ยังอยู่ท่ามกลางความไม่แน่นอนบริเวณชายแดนไทย–กัมพูชา ลากยาวมานานนับเดือน กระทบชีวิตของผู้คนในพื้นที่ชายแดนอย่างไม่เคยเป็นมาก่อน

ผู้คนหลายร้อยชีวิตต้องอพยพออกจากบ้านเกิด แต่กลับมี คนกลุ่มหนึ่ง ที่ยังคงยืนหยัดอยู่กลางไฟสงคราม นั่นคือ ชุดรักษาความปลอดภัยประจำหมู่บ้าน หรือ ชรบ. ที่อาจเรียกได้ว่าเป็น แนวหน้าไร้ค่าตอบแทน ของความมั่นคง

หนึ่งในพื้นที่เสี่ยงที่ได้รับผลกระทบชัดเจน คือ หมู่บ้านทุ่งสมเด็จ ตำบลโดมประดิษฐ์ อ.น้ำยืน จ.อุบลราชธานี ตั้งอยู่ห่างจากจุดปะทะบริเวณเนิน 745 และสามเหลี่ยมมรกตเพียง 10-15 กิโลเมตร แม้จะไม่ใช่จุดที่มีการปะทะโดยตรง แต่ก็อยู่ในพื้นที่สีแดง เป็นพื้นที่เปราะบางที่ต้องเฝ้าระวังตลอด 24 ชั่วโมง

ชรบ. กับภารกิจปกป้อง “สิ่งที่คนอื่นทิ้งไว้ชั่วคราว”

คำพูดของ บุญทัน พรมโคตร ผู้ใหญ่บ้านบ้านทุ่งสมเด็จ สะท้อนภาพของความเสียสละที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง ชรบ.ในหมู่บ้านประมาณ 30 นาย และอาสาสมัครอีกเกือบ 70 คน ยังคงทำหน้าที่ตรวจตรา สกัดคนแปลกหน้า ดูแลทรัพย์สินและ “อยู่เป็นเพื่อนบ้าน” ให้กับหมู่บ้านที่ว่างเปล่า

แม้จะไร้ค่าตอบแทน ไร้หลักประกันชีวิต ชรบ.ในพื้นที่ยังต้องรับมือกับการเฝ้าระวังภัยกลางคืน เสียงปืน เสียงระเบิด และความไม่แน่นอนในทุกวัน

นี่คือเสียงจากคนที่อยู่แนวหน้าเพราะต้องเฝ้าระวังป้องกันภัย

และพวกเขาก็ถือว่าอยู่แนวหลังในเวลาเดียวกัน เพราะ ชรบ.มักถูกลืมจากการจัดสรรทรัพยากรและการสนับสนุน

ชุมชนต้องการอะไร ?
เมื่อรัฐยังไม่ชัดเจนว่าจะให้ “กลับบ้าน” ได้เมื่อไหร่ ?

หลังจากการอพยพออกจากพื้นที่มากว่า 10 วัน ชาวบ้านในศูนย์พักพิงเริ่มแสดงความต้องการที่จะกลับบ้าน แต่ในพื้นที่กลับยังไม่มีสัญญาณชัดเจนจากรัฐว่าจะปลอดภัยเพียงพอแล้วหรือไม่

“ชาวบ้านอยากกลับกันหมดแล้วครับ แต่ผมเองต้องเตือนว่าถ้ายังไม่ปลอดภัย กลับมาก็จะอันตรายกว่าเดิม เพราะถ้าปะทะรอบหน้า น่าจะรุนแรงกว่าครั้งนี้”

บุญทัน พรมโคตร

การประเมินสถานการณ์จากผู้ใหญ่บ้านทุ่งสมเด็จ สะท้อนความไม่มั่นใจที่มาจากประสบการณ์ตรงในพื้นที่ เขาย้ำว่า แม้จะมีการประชุม GBC ระหว่างไทย-กัมพูชา ที่คาดหวังว่าผลเจรจาจะช่วยให้สถานการณ์ในพื้นที่ผ่อนคลาย แต่ก็ยังไม่มีคำสั่งชัดเจนจากผู้ว่าฯ หรือนายอำเภอ ให้ประชาชนสามารถกลับเข้าไปอยู่บ้านได้อย่างปลอดภัย

ความต้องการเร่งด่วน หลุมหลบภัย และการยกระดับ ชรบ.

ในบทสนทนาท้าย ๆ ผู้ใหญ่บ้านบุญทัน เสนอข้อเรียกร้องจากภาครัฐอย่างตรงไปตรงมา

อีกประเด็นสำคัญคือ การขอให้รัฐ มองเห็น ความสำคัญของ ชรบ. ที่แม้จะไม่มีเครื่องแบบ ไม่มีสวัสดิการ และไม่มีหลักประกันใด แต่คือ กลไกภาคประชาชน ที่ทำหน้าที่แทนรัฐในยามฉุกเฉินได้ดีที่สุด

หากความขัดแย้งชายแดนยังยืดเยื้อ หากการปะทะยังไม่ยุติ และหากชาวบ้านต้องอพยพอีกครั้งในอนาคต คำถามสำคัญที่ควรถูกตั้งคือ “เราจะปล่อยให้ชุมชนชายแดนอยู่ในความเสี่ยงเช่นนี้ไปอีกนานแค่ไหน ?”

ชรบ. ไม่ควรถูกมองว่าเป็นแค่กลุ่มจิตอาสา แต่ควรถูกยกระดับให้เป็นส่วนหนึ่งของโครงสร้างความมั่นคงชุมชนอย่างเป็นระบบ มีการสนับสนุนจากรัฐ ไม่ใช่แค่ตอนเกิดเหตุเท่านั้น เพราะความมั่นคงของชาติ ไม่ได้เริ่มที่แนวรบ แต่เริ่มที่คนในหมู่บ้าน